Autorzy naszych lektur
Janusz Korczak
Dom Sierot i Nasz Dom
Razem ze Stefanią Wilczyńską założył i prowadził w latach 1912–1942 Dom Sierot – dla dzieci żydowskich w Warszawie.
W 1921 roku powstało letnisko dla dzieci – filia Domu Sierot „Różyczka” we wsi Czaplowizna w gminie Wawer, w której organizowano kolonie dla dzieci Domu Sierot i innych sierocińców warszawskich.
W listopadzie 1940 Dom Sierot został przeniesiony do getta na ul. Chłodną 33.
W związku z wyłączeniem z getta obszaru na zachód od ulicy Żelaznej w październiku 1941 Dom Sierot został zmuszony do ostatniej w swojej historii przeprowadzki – do gmachu Towarzystwa Wzajemnej Pomocy Pracowników Handlowych i Przemysłowych przy ul. Siennej 16.
Od 1919 Janusz Korczak współtworzył także drugą instytucję, dla dzieci polskich: założony przez Towarzystwo „Nasz Dom” – Zakład Wychowawczy „Nasz Dom” w Pruszkowie, od 1928 na warszawskich Bielanach (obecnie aleja Zjednoczenia 34, Dom Dziecka nr 1 „Nasz Dom” im. Maryny Falskiej). Bliska współpraca Korczaka z Naszym Domem zakończyła się około 1935. Działały tam m.in. półkolonie i biblioteka.
Oba Domy, przeznaczone zasadniczo dla dzieci w wieku 7–14 lat (Dom Sierot – ok. 100 miejsc; Nasz Dom w Pruszkowie ok. 50 miejsc, na Bielanach ok. 100), realizowały nowatorską koncepcję samorządnej społeczności, z własnymi instytucjami – jak sejm, sąd, gazeta, system dyżurów, opieka dzieci nad dziećmi, notariat, kasa pożyczkowa, kluby sportowe, kółko organizacji „pożytecznych rozrywek”. Prowadzono tam także systematycznie dokumentowane badania nad psychofizycznym i społecznym rozwojem wychowanków.
Ostatni marsz
Dom Sierot – Korczak, pracownicy (m.in. Stefania Wilczyńska, Natalia Poz, Róża Lipiec-Jakubowska i Róża Sztokman-Azrylewicz) i ok. 200 wychowanków – został wywieziony do obozu zagłady w Treblince podczas tzw. wielkiej akcji likwidacyjnej warszawskiego getta. Najprawdopodobniej stało się to 5 sierpnia 1942.
Data śmierci
W celu uporządkowania stanu prawnego przyjęto w Polsce zasadę, że jeżeli nie da się ustalić dokładnej daty śmierci danej osoby podczas wojny, uznaje się ją za zmarłą w rok po zakończeniu wojny. W ten sposób postanowienie Sądu Powiatowego w Lublinie z dnia 30 listopada 1954 roku określiło datę śmierci Korczaka na 9 maja 1946 roku.
Odznaczenia
Twórczość
Filmy
.
Janusz Korczak, właśc. Henryk Goldszmit, ps. ,,Stary Doktor'' lub ,,Pan Doktor'' (ur. 22 lipca 1878 lub 1879 w Warszawie, zm. w sierpniu 1942 w Treblince)- polsko- żydowski lekarz, pedagog, pisarz, publicysta i działacz społeczny.
Teoretyk i praktyk wychowania, twórca oryginalnego systemu pracy z
dziećmi, opartego na partnerstwie, samorządnych procedurach i
instytucjach oraz pobudzaniu samowychowania. Badacz świata dzieci. W 1926 zainicjował
pierwsze pismo redagowane w większości przez dzieci – ,,Mały Przegląd''.
Janusz Korczak urodził się w Warszawie, w zasymilowanej rodzinie żydowskiej, jako syn adwokata Józefa Goldszmita (1844–1896) i Cecylii z domu Gębickiej (1854(?)–1920).
Duży wpływ na życie rodziny miała choroba ojca. W latach 90 kilkakrotnie był on kierowany do zakładu dla psychicznie chorych. Choroba Józefa Goldszmita doprowadziła do kłopotów materialnych. Zmarł 26 kwietnia 1896.
Od połowy lat 80. Korczak uczęszczał do szkoły początkowej Augustyna Szmurły
a następnie w 1891 rozpoczął naukę w ośmioklasowym VII Rządowym Gimnazjum Męskim.
Jako uczeń gimnazjum udzielał korepetycji, by pomóc w utrzymaniu rodziny, a jego matka Cecylia Goldszmit prowadziła stancję dla uczniów. Zaczął się gorzej uczyć i musiał powtarzać jedną klasę.
Jako uczeń gimnazjum udzielał korepetycji, by pomóc w utrzymaniu rodziny, a jego matka Cecylia Goldszmit prowadziła stancję dla uczniów. Zaczął się gorzej uczyć i musiał powtarzać jedną klasę.
Cesarskiego Uniwersytetu w Warszawie.
23 marca 1905 otrzymał dyplom lekarza. W czerwcu 1905 został powołany do armii rosyjskiej w wojnie rosyjsko- japońskiej i wyjechał na Daleki Wschód gdzie jako lekarz służył w pociągu sanitarnym. Wrócił do Warszawy pod koniec marca 1906.
W latach 1905–1912 pracował jako pediatra w Szpitalu dla dzieci im. Bershonów i Baumanów. Swoje obowiązki wypełniał bardzo ofiarnie.
Na przełomie 1907 i 1908 roku podnosił swe kwalifikacje w Berlinie. W 1910 przebywał w Paryżu i Londynie. Dążył do tego, by dzieci ścierały swe wczesne przekonania i kształtujące się poglądy; by podlegały procesowi socjalizacji (poprzez wzajemną akceptację) i przygotowywały się do dorosłego życia, które nie byłoby ani idylliczne, ani zbliżone do „cichego kąta domowego”. Korczak starał się zapewnić dzieciom beztroskie (co nie znaczy pozbawione obowiązków) dzieciństwo. Traktował je poważnie, mimo dużej różnicy wieku, i prowadził z nimi otwarte dyskusje. Uważał, że dziecko powinno samo zrozumieć i emocjonalnie przeżyć daną sytuację, doświadczyć jej, po czym samo wyciągnąć wnioski, ewentualnie ponieść konsekwencje oraz zapobiec przypuszczalnym skutkom – zamiast być sucho poinformowane o fakcie (dokonanym lub nie) i o jego następstwach przez wychowawcę.
W 1908 został członkiem powołanego rok wcześniej Towarzystwa „Pomoc dla sierot”, które miało objąć opieką osierocone i najbiedniejsze dzieci wyznania mojżeszowego.
Po wybuchu I wojny światowej został powołany do armii rosyjskiej. W połowie 1918 Korczak wrócił do Warszawy, do Domu Sierot.
W latach 1919–1920 w czasie wojny polsko- bolszewickiej pełnił służbę lekarza w Wojsku Polskim. W latach 1923–1924 jako oficer rezerwowy był przydzielony do 1 Batalionu Sanitarnego w garnizonie Warszawa.
Na przełomie 1907 i 1908 roku podnosił swe kwalifikacje w Berlinie. W 1910 przebywał w Paryżu i Londynie. Dążył do tego, by dzieci ścierały swe wczesne przekonania i kształtujące się poglądy; by podlegały procesowi socjalizacji (poprzez wzajemną akceptację) i przygotowywały się do dorosłego życia, które nie byłoby ani idylliczne, ani zbliżone do „cichego kąta domowego”. Korczak starał się zapewnić dzieciom beztroskie (co nie znaczy pozbawione obowiązków) dzieciństwo. Traktował je poważnie, mimo dużej różnicy wieku, i prowadził z nimi otwarte dyskusje. Uważał, że dziecko powinno samo zrozumieć i emocjonalnie przeżyć daną sytuację, doświadczyć jej, po czym samo wyciągnąć wnioski, ewentualnie ponieść konsekwencje oraz zapobiec przypuszczalnym skutkom – zamiast być sucho poinformowane o fakcie (dokonanym lub nie) i o jego następstwach przez wychowawcę.
W 1908 został członkiem powołanego rok wcześniej Towarzystwa „Pomoc dla sierot”, które miało objąć opieką osierocone i najbiedniejsze dzieci wyznania mojżeszowego.
Po wybuchu I wojny światowej został powołany do armii rosyjskiej. W połowie 1918 Korczak wrócił do Warszawy, do Domu Sierot.
W latach 1919–1920 w czasie wojny polsko- bolszewickiej pełnił służbę lekarza w Wojsku Polskim. W latach 1923–1924 jako oficer rezerwowy był przydzielony do 1 Batalionu Sanitarnego w garnizonie Warszawa.
Dom Sierot i Nasz Dom
Razem ze Stefanią Wilczyńską założył i prowadził w latach 1912–1942 Dom Sierot – dla dzieci żydowskich w Warszawie.
W 1921 roku powstało letnisko dla dzieci – filia Domu Sierot „Różyczka” we wsi Czaplowizna w gminie Wawer, w której organizowano kolonie dla dzieci Domu Sierot i innych sierocińców warszawskich.
W listopadzie 1940 Dom Sierot został przeniesiony do getta na ul. Chłodną 33.
W związku z wyłączeniem z getta obszaru na zachód od ulicy Żelaznej w październiku 1941 Dom Sierot został zmuszony do ostatniej w swojej historii przeprowadzki – do gmachu Towarzystwa Wzajemnej Pomocy Pracowników Handlowych i Przemysłowych przy ul. Siennej 16.
Od 1919 Janusz Korczak współtworzył także drugą instytucję, dla dzieci polskich: założony przez Towarzystwo „Nasz Dom” – Zakład Wychowawczy „Nasz Dom” w Pruszkowie, od 1928 na warszawskich Bielanach (obecnie aleja Zjednoczenia 34, Dom Dziecka nr 1 „Nasz Dom” im. Maryny Falskiej). Bliska współpraca Korczaka z Naszym Domem zakończyła się około 1935. Działały tam m.in. półkolonie i biblioteka.
Oba Domy, przeznaczone zasadniczo dla dzieci w wieku 7–14 lat (Dom Sierot – ok. 100 miejsc; Nasz Dom w Pruszkowie ok. 50 miejsc, na Bielanach ok. 100), realizowały nowatorską koncepcję samorządnej społeczności, z własnymi instytucjami – jak sejm, sąd, gazeta, system dyżurów, opieka dzieci nad dziećmi, notariat, kasa pożyczkowa, kluby sportowe, kółko organizacji „pożytecznych rozrywek”. Prowadzono tam także systematycznie dokumentowane badania nad psychofizycznym i społecznym rozwojem wychowanków.
Dom Sierot – Korczak, pracownicy (m.in. Stefania Wilczyńska, Natalia Poz, Róża Lipiec-Jakubowska i Róża Sztokman-Azrylewicz) i ok. 200 wychowanków – został wywieziony do obozu zagłady w Treblince podczas tzw. wielkiej akcji likwidacyjnej warszawskiego getta. Najprawdopodobniej stało się to 5 sierpnia 1942.
Data śmierci
W celu uporządkowania stanu prawnego przyjęto w Polsce zasadę, że jeżeli nie da się ustalić dokładnej daty śmierci danej osoby podczas wojny, uznaje się ją za zmarłą w rok po zakończeniu wojny. W ten sposób postanowienie Sądu Powiatowego w Lublinie z dnia 30 listopada 1954 roku określiło datę śmierci Korczaka na 9 maja 1946 roku.
- Order Orła Białego – 11 listopada 2018 (pośmiertnie)
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski – 20 czerwca 1947 (pośmiertnie za wybitne zasługi na polu opieki nad dzieckiem”)
Twórczość
- Bezwstydnie krótkie (1926)
- Bobodo (1914)
- Dzieci ulicy (1901)
- Dziecko salonu (1906)
- Feralny tydzień (1927)
- Godziny dzieciństwa (antologia wraz z Żmichowska Narcyza, Orzeszkowa Eliza, Sienkiewicz Henryk (1846-1916) i inni) (1980)
- Jak kochać dziecko (1919)
- Jak kochać dziecko: Internat, kolonje letnie, dom sierot (1921)
- Józki, Jaśki i Franki(1911)
- Kajtuś czarodziej (1934)
- Kiedy znów będę mały (1925)
- Koszałki- opałki (1905)
- Król Maciuś na wyspie bezludnej (1923)
- Król Maciuś Pierwszy (1923)
- Momenty wychowawcze (1924)
- Mośki, Joski i Srule (1910)
- Myśli (1987)
- Pamiętnik (1958)
- Pamiętnik i inne pisma z getta (2012)
- Pedagogika żartobliwa: Moje wakacje; Gadaninki radiowe starego doktora (1939)
- Prawidła życia (1930)
- Prawo dziecka do szacunku(1928)
- Sam na sam z Bogiem: Modlitwy tych, którzy się nie modlą (1922)
- Uparty chłopiec: życie Ludwika Pasteura (1938)
- Woda żywa: Baśnie pisarzy polskich (antologia wraz z Zmorski Roman, Kraszewski Józef Ignacy, Urbanowska Zofia i inni) (1956)
Wiersze
Kartka z dziennika „akcji” – datowany na 10 sierpnia 1942 wiersz Władysława Szlengla, pierwszy w polskiej literaturze opis drogi Janusza Korczaka oraz dzieci z jego sierocińca na Umschlagplatz.Filmy
.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz